Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Strzyżyk (Tryglodytes tryglodytes)
Systematyka
rząd: wróblowate (Passeriformes)
rodzina: strzyżykowate (Trorlodytidae)
gatunek: Strzyżyk (Tryglodytes tryglodytes)
Charakterystyka/ morfologia
Jeden z najmniejszych ptaków europejskich długość ciała ok. 9-11 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 13–17 cm, waga 9 g. To ptak o drobnej, okrągłej sylwetce i krótkim, szerokim ogonie zawsze trzymanym pionowo. Za to w oparciu o prążkowanie lotek można odróżnić tegoroczne ptaki od starszych. Osobniki obu płci mają identyczne ubarwienie: na rdzawobrązowym tle poprzeczne ciemnobrązowe prążki występujący głównie od góry. Spód jaśniejszy, również prążkowany. Nad okiem wąska kremowa brew, nogi są w podobnej barwie, dość długie i silne. Długi, ostry i cienki brązowy dziób, lekko zakrzywiony do dołu jest jaśniejszy u nasady. Młode przypominają dorosłe, lecz mają ciemniej ubarwiony brzuch i początkowo wyraźnie krótszy ogon. W terenie, pomimo nawet licznego występowanie, trudno dostrzec strzyżyka, tym bardziej, że jest ruchliwy i trzyma się gęstych zarośli. Po tym zachowaniu jednak łatwo go zidentyfikować. Bardzo ruchliwy, zwinny i niespokojny. Zachowuje ostrożność i starannie się kryje przed człowiekiem. W miejscach odsłoniętych pojawia się tylko na chwilę i szybko z nich znika. Jego ruchy są nerwowe i gwałtowne. Lata słabo - nisko nad ziemią wśród roślinności. Ogon trzyma prawie cały czas zadarty , zwłaszcza gdy jest zaniepokojony. Charakterystyczne jest też wykonywanie dość zabawnych półprzysiadów. Opuszcza go jedynie podczas żerowania. Lot prostoliniowy, furkoczący, zwykle niezbyt daleki. Populacje z południa zasięgu osiadłe, północno-wschodnie wędrowne (zimę spędzają w cieplejszych warunkach klimatycznych) – przeloty od marca do kwietnia i od września do początku grudnia, ale migrują pojedyncze osobniki, Nie jest to ptak towarzyski - w niewielkie grupy skupia się tylko zimą. Stad nie tworzy.
Biotop/ preferencje pokarmowe
W Polsce szeroko rozpowszechniony, średnio liczny ptak lęgowy na obszarze niżowym kraju; lokalnie bywa liczny. Występuje też w górach do 1400 m n.p.m. Licznie zasiedla bory, lasy mieszane i liściaste z bujnym poszyciem i runem, gęsto zarośnięte brzegi strumieni, zręby leśne, tereny podmiejskie, kanały, wyspy morskie porośnięte niskimi krzewami, gęsto porośnięte zadrzewienia śródpolne. Szczególnie liczny w nadrzecznych łęgach, olsach i podmokłych brzezinach lub drzewostanach z przepływającymi potokami. Preferuje środowiska zasobne w pokarm, jak ugory, trzcinowiska, ogrody, zdziczałe parki, choć tam tylko żeruje, ale nie gnieździ się. Przebywa zwykle na ziemi lub wśród niskich, gęstych zarośli, często w pobliżu wody. Zamieszkuje różne wysokości nad poziomem morza. Unika otwartych terenów. Występuje zwłaszcza nad Biebrzą i w Puszczy Białowieskiej. Nieco rzadziej spotyka się go na Śląsku i w Wielkopolsce. Lokalnie jednak w tych regionach notowano rekordy zagęszczenia - do 8 par lęgowych przypadających na 10 ha powierzchni lasu. Ptak ten, jak potwierdziły badania, obniżył swą liczebność w lasach gospodarczych, gdzie rzadziej może znaleźć odpowiednie kryjówki do gniazdowania. Jego pokarmem są owady i inne stawonogi (najchętniej chrząszcze) wraz z ich larwami, pająki zbierane z ziemi, gałęzi i liści. Żeruje prawie wyłącznie nisko, do 2 metrów nad ziemią w niskiej roślinności runa i w podszycie. Czasem tylko w dolnej części koron drzew. Zjada również kijanki i narybek. Uzupełnienie stanowią drobne owoce i nasiona. Gdy szuka pokarmu prześlizguje się pomiędzy krzewami jak mysz. Bezkręgowce zbiera z powierzchni liści, gałązek i kory. Szuka ich też w ściółce leśnej, w szczelinach kory, murów i między kamieniami.
Rozwój osobniczy
Samiec zajmuje terytorium i od marca sam buduje kilka gniazd z mchu, źdźbeł trawy i liści. W okresie godowym na swoim terytorium zakłada do 10 gniazd ulokowanych zwykle przy ziemi między korzeniami oraz w innych poukrywanych dobrze miejscach. Samicę przywabia specyficznymi ruchami, charakterystycznym lotem i śpiewem. Rolą samicy jest wizytacja kolejnych konstrukcji lęgowych i wybór najodpowiedniejszego gniazda. Potem wyściela je miękkim materiałem - włosiem i piórami, a następnie zaczyna znosić 5–7 jaj w jednym lęgu. Jaja są białe, delikatnie czerwono plamkowane, o średnich wymiarach 16x13 mm. Czasem wysiaduje jajo kukułki. Zarówno wysiadywaniem jaj, jak i opieką nad pisklętami zajmuje się wyłącznie samica, wysiaduje jaja przez około 14-16 dni. Po zajęciu gniazda przez przyszłą matkę bowiem samiec przestaje się interesować swą rodziną i wychowywanie potomstwa zrzuca na partnerkę. W tym czasie trwają nadal jego toki i wabienie innych samic z których część ulega zalotom. Jak więc widać przypadki, zwłaszcza w korzystnych warunkach, wielożeństwa u strzyżyków nie są rzadkie. Młode, gniazdowniki, opuszczają gniazdo po 15–17 dniach. Przez pewien czas słabo latają i chowają się razem w zaroślach oraz runie leśnym, jak gryzonie. Na noc wracają do gniazda, niekoniecznie macierzystego w którym się wykluły. Pozostałe gniazda bowiem, tzw. noclegowe, w obrębie rewiru samca nie są opustoszałe. Często używa ich on, a potem pisklęta, jako miejsce noclegowe. Zaskakującym zachowaniem jest fakt, że młode z pierwszego lęgu opiekują się swym młodszym rodzeństwem, pomagając samicy w karmieniu ich owadami.
Status gatunku
W Polsce gatunek objęty ochroną gatunkowa ścisłą.
Przygotowała: Wanda Kula