Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Gąsiorek (Lanius collurio)
Systematyka
Rząd: wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: dzierzbowate (Laniidae)
Gatunek: Gąsiorek (Lanius collurio)
Charakterystyka/ morfologia
Wielkość pomiędzy kosem a wróblem domowym. W porównaniu z tym drugim ma smuklejszą sylwetkę. Samiec i samica maja różne upierzenie Obie płcie charakteryzują się na końcu hakowato zagiętym, czarnym, mocnym dziobem, przy czym u samicy jest on nieco jaśniejszy, oraz dość długim ogonem. Szczęka górna jest lekko zagięta. Potrząsa nim w górę i w dół, zwłaszcza wtedy, gdy jest podniecony. Samiec ma piękne upierzenie - czarną maskę wokół oczu, jasnoszarą głowę aż po kark i biały, nieco różowawy (lub brązowawy) po bokach spód ciała (słabo zaznaczony). Płaszcz czerwonobrązowy, kuper oraz pokrywy nadogonowe szare, poza tym wierzch ciała i skrzydła brązowe. Pokrywy podogonowe czysto białe, sterówki czarno-białe (białe są skrajne sterówki u nasady). Lotki pierwszorzędowe nieco ciemniejsze. Jest łatwo rozpoznawalny. Samica jest mniej intensywnie wybarwiona - nie posiada czarnej maski, a jedynie brązową plamę za okiem i brudnobiały kantarek, również ma szarą głowę aż po kark. Skrzydła podobne, jak u samców: ciemnobrązowe lotki z jaśniejszymi brzegami. Grzbiet jest rdzawo brązowy. Spód samic jest brudnobiały, delikatnie ciemno prążkowany, łuskowanie zwłaszcza na piersi i bokach, a ogon brązowy, na końcu ciemniejszy. Młode podobne do dorosłych samic, ale mniej kontrastowe, nieco bardziej "pstrokate" - prążkowane upierzenie występuje również na grzbiecie. Rysunek na spodzie ciała jest wyraźniejsza. Mają także jaśniejsze odcienie i białą brew. W locie gąsiorki mają wysuniętą głowę i jednolicie brązowe skrzydła, bez plam. Długość ciała: 16-17 cm, rozpiętość skrzydeł: 24-27 cm, waga do 28 g. Gąsiorki zawsze siadają nieruchomo w pozycji wyprostowanej. Prowadzą skryty tryb życia, trudne do obserwacji. Często przesiadują na eksponowanych drutach, słupach lub wierzchołkach krzaków, co ułatwia zauważenie w terenie, zdenerwowany ptak kręci i uderza ogonem. Lot prostoliniowy, czasami zawisa.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Zamieszkuje wrzosowiska, torfowiska oraz wszelkie zarośla. Spotykany także na śródpolnych zadrzewieniach, pustkowiach, kilkunastoletnie młodnikach, zarośla, pustkowia, w zdziczałych ogrodach, sadach, winnicach, nieużytkach, łąkach i obrzeżach lub w zrębach lasów, pola z samotnymi krzewami lub z kępami drzew, wzdłuż dróg i rowów. Gąsiorki widuje się też w leśnych uprawach. Są ptakami dziennymi. Zjada owady (najchętniej chrząszcze i pasikoniki), rzadziej małe kręgowce jak nornice, myszy oraz drobne ptaki, często pisklęta ptaków śpiewających oraz małe gady. Swojej zdobyczy szuka na ziemi albo czatuje na nią przesiadując na eksponowanych drutach, słupach lub wierzchołkach krzaków, skąd wypatruje zdobyczy. Uważany za bezwzględnego drapieżnika (mimo niepozornego wyglądu zewnętrznego). Mniejsze zdobycze zjada od razu, większe (owady, jaszczurki, gryzonie) lub nadwyżkę pokarmu nabija na cierń krzewu (najchętniej tarniny) lub kolec od drutu kolczastego, podobnie jak inne dzierzby. Dzięki temu łatwiej mu przytrzymać zdobycz (ma słabe nogi) i rozczłonkować ją dziobem. Nie zjedzone od razu ofiary tworzą rodzaj zapasów na dni, w trakcie których nie upoluje dostatecznie dużo. W porównaniu do swoich dość niewielkich rozmiarów chwyta zaskakująco duże zdobycze, które czasami mogą być niewiele mniejsze od gąsiorka . Ptak potrafi upolować żabę.
Rozwój osobniczy
Samce w okresie lęgowym są bardzo rozśpiewane. Jego melodia jest urozmaicona, a czasem zbliżona do głosu gęsi, skąd wzięła się nazwa gatunkowa. W obecności samicy piosenka wyraźnie przyśpiesza. Gąsiorki mogą się rozmnażać już po pierwszym roku życia. Przylatują na lęgowiska w maju. Okres lęgowy trwa przez maj i czerwiec do lipca. Gniazdo umieszczone jest wewnątrz krzewów (głównie w kolczastych), w koronach małych drzew, na wysokości 1-3 m nad ziemią, ma kształt głębokiej miseczki. Miejsca do założenia szukają oba ptaki i razem je budują gniazdo . Składa się ono z suchych łodyg, drobnych gałązek, korzonków, kłączy, kawałków mchów oraz opadłych liści, wyściółkę stanowią trawa, włosy, delikatne korzenie i puch. Jego konstrukcja jest dość masywna. Terytorium lęgowe gąsiorka nie jest zbyt duże i zwykle rozciąga się około 100 m dookoła gniazda. Wyprowadza 1 lęg. W jednodniowych odstępach składa 5-6 brudnobiałych na tępym biegunie szaro zielono plamkowanych jaj (plamki tworzą kształt nierównego koła). Inkubacja rozpoczyna się po zniesieniu ostatniego jaja. Często do gniazd gąsiorków swe jaja składają kukułki. Samica wysiaduje jaja sama przez 13-16 dni, w tym czasie samiec karmi ją. Bardzo rzadko opuszcza gniazdo, robi to tylko w celu wykonania niezbędnej toalety. Karmione i wychowywane są przez oboje rodziców. Opuszczają gniazdo po 14 dniach. Jeszcze do trzech tygodni później (po wylocie) rodzice opiekują się swoimi opierzonymi już młodymi. Potrafią latać po 14-15 dniach. Dorosłe osobniki pierzą się 2 razy: od połowy lipca do końca września oraz od listopada do lutego. Młode wymieniają upierzenie raz, od listopada do lutego.
Status gatunku
Gąsiorek nie jest zagrożony wyginięciem . Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Gąsiorka chroni się w Polsce poprzez: zabezpieczenie gniazd niszczonych przez pasące się bydło, obsadzanie miedz krzewami ciernistymi (głóg, dzika róża i tarnina), ustawianie w pobliżu żerowisk dzierzby specjalnych tyczek wykorzystywanych przez ptaki do czatowania, wykaszanie łąk w pobliżu gniazd (wysokie trawy utrudniają polowanie.
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.